Obława

J.K. – W 1983 roku mój ówczesny przyjaciel z Paryża, bardzo dobry tłumacz i znawca literatury rosyjskiej Andrzej Mietkowski, zwrócił mi uwagę, że istnieje druga część “Polowania na wilki”, a mianowicie “Polowanie z helikopterów”. Ja, nie znając tego utworu, napisałem znowu swoją wersję, która była reakcją na stan wojenny. Tu już nie ma obrazu samotnego wilka, osaczonego przez psy; jest za to masakra całego gatunku, co mi się wydawało odpowiednie jako metafora eskalacji przemocy. Trzecią “Obławę” napisałem już sam, bez wzorca Wysockiego, ale zachowując jego konwencję. Ta z 1987 roku, zatytułowana “Potrzask”, to jakby nowe odczytanie biblijnej przypowieści o walce Jakuba z aniołem. Mówiłem już o pułapkach, o tym, że nie jest to otwarta walka, w której obowiązują jasne reguły, choćby to nawet była masakra, ale że są to pułapki na wolność i aby tych pułapek uniknąć, czasami trzeba się okaleczyć. Napisałem też czwartą “Obławę”, której jednak nie śpiewam, bo uważam ten tekst za nieudany, zanadto publicystyczny. Poprzednie trzy bardzo lubię. Zwłaszcza trzecią “Obławę”, bo motyw potrzasku, uśpienia czujności jest stale aktualny.

Kilka akapitów dalej:

G.P. – Zaraz, zaraz… Wysockiego zobaczyłeś w 1974 roku, miałeś wtedy 17 lat. I wkrótce potem napisałeś “Obławę”.

J.K. – Tak. To było w tym samym roku. Wtedy pierwszy raz usłyszałem .Polowanie na wilki” i „Obława” była moją wersją tego, co zapamiętałem. Tam są dosyć zasadnicze różnice, bo ja np. wprowadziłem psy. Ktoś mi potem powiedział, chyba Staszek Klawe z grupy “Piosenkariat”, że z psami się na wilki nie chodzi, bo pies na wilka nie pójdzie. Ale ja zrobiłem to świadomie. Nie mogłem, tak jak Wysocki, posłużyć się obrazem czerwonej szmaty nad ziemią, której wilk się boi. Jego metafora była ważna w Związku Radzieckim, bo chodziło o ten bezwład zaszczutych, którzy nie są w stanie przeskoczyć czerwonej szmaty, nawet jeśli od tego zależy ich życie.
Natomiast w Polsce każdy przeskakiwał czerwoną szmatę, jeśli chciał czy kiedy musiał. W Polsce problemem były psy, czyli krewni z tego samego pnia, którzy gotowi byli pójść przeciwko własnemu gatunkowi. Melodia też jest inna, tylko starałem się zachować podobny charakter tej wściekłej nagonki.

Kilka stron dalej:

G.P. – Bo to, że “Mury” odczytywano niewłaściwie, to jest inna sprawa. Natomiast mnie bardzo przekonuje twoje twierdzenie, iż stałeś się bardem “Solidarności” dlatego, że zawsze robiłeś to, czego sam oczekiwałeś od siebie, a nie to, czego oczekiwała od ciebie publiczność.

J.K. – Na pewno okres pierwszej “Solidarności” to był taki okres walki o ludzką godność. Kiedyś Ania Walentynowicz powiedziała, że ludzie z dnia na dzień stali się lepsi. To w jakimś sensie prawda, choć było w tym też wiele udawanej dobroci. W każdym razie ja – w 1980 roku – miałem już za sobą cztery lata śpiewania i pewną niezależność wewnętrzną, która znajdowała odzwierciedlenie w tekstach. Już wtedy ocierałem się o tę swoją przyszłą fascynację historią. Przede wszystkim inspirował mnie motyw zagłady, który przewijał się od pierwszych piosenek, od “Obławy”, “Pompei” czy “Krajobrazu po uczcie”. Ten motyw bardzo mocno przemawiał do ludzi. To nie były hymny, tylko pieśni nakazujące podwyższony stan czujności.
Pamiętam, że w połowie lat 70-tych wiele osób zarzucało mi, że piszę takie ponure pieśni, gdy wszystko idzie ku lepszemu. Do dziś nie wiem, czy były to przeczucia (przez co zarobiłem na miano Kasandry), czy zmęczenie ówczesną sytuacją, czy może byłem przekonany, że wszystko to jest humbugiem i musi jakoś trzasnąć – nie wiem. Teraz nie jestem w stanie tego określić; w każdym razie ta temperatura emocjonalna i nasycenie treścią nałożyły się na siebie, współbrzmiąc z tym, co było istotą moralną ruchu “Solidarność”.