Obława III (Potrzask)

J.K. – W 1983 roku mój ówczesny przyjaciel z Paryża, bardzo dobry tłumacz i znawca literatury rosyjskiej Andrzej Mietkowski, zwrócił mi uwagę, że istnieje druga część “Polowania na wilki”, a mianowicie “Polowanie z helikopterów”. Ja, nie znając tego utworu, napisałem znowu swoją wersję, która była reakcją na stan wojenny. Tu już nie ma obrazu samotnego wilka, osaczonego przez psy; jest za to masakra całego gatunku, co mi się wydawało odpowiednie jako metafora eskalacji przemocy. Trzecią “Obławę” napisałem już sam, bez wzorca Wysockiego, ale zachowując jego konwencję. Ta z 1987 roku, zatytułowana “Potrzask”, to jakby nowe odczytanie biblijnej przypowieści o walce Jakuba z aniołem. Mówiłem już o pułapkach, o tym, że nie jest to otwarta walka, w której obowiązują jasne reguły, choćby to nawet była masakra, ale że są to pułapki na wolność i aby tych pułapek uniknąć, czasami trzeba się okaleczyć. Napisałem też czwartą “Obławę”, której jednak nie śpiewam, bo uważam ten tekst za nieudany, zanadto publicystyczny. Poprzednie trzy bardzo lubię. Zwłaszcza trzecią “Obławę”, bo motyw potrzasku, uśpienia czujności jest stale aktualny.

Kilka stron dalej:

J.K. – Natomiast wydaje mi się, że dużo się zmieniło w ostatnich latach w moim stosunku do twórczości, a to za sprawą sukcesu w walce z alkoholizmem. Już nie czekam na natchnienie, na to, że gdzieś tam, w drodze, wpadnie mi do głowy pomysł nowego utworu, tak jak to bywało przez lata.
Jest taka zabawna anegdota, jak powstało “Przejście Polaków przez Morze Czerwone”, “Młodych Niemców sen” i jeszcze jakaś piosenka, bodajże trzecia “Obława”. Otóż jechałem nocnym pociągiem do Kopenhagi, kuszetką, a oprócz mnie w przedziale było dwoje zakochanych młodych Szwedów, którzy bez przerwy ściskali się, pieścili, stękali, wzdychali. I mnie to tak podrajcowało , że nie mogłem spać. Włączyłem sobie lampkę i pisałem całą noc.
Tak więc niezbadane są drogi, którymi szwenda się muza. W każdym razie teraz już nie czekam na muzę, może rzadziej jeżdżę kuszetkami, natomiast staram się porządkować swój wysiłek twórczy według starych sprawdzonych zasad: codziennie choćby jedna kreska. Jeśli nie ma pomysłu czy chęci do pracy nad czymś nowym, to przeglądanie gotowych tekstów i choćby drobne poprawki. Ten rodzaj samodyscypliny bardzo mi się przydał w pracy zarówno nad powieścią, jak i librettem “Kuglarzy i wisielców”.
W pracy nad każdą większą całością nie ma innej drogi. Nie ma czekania na natchnienie, na wenę. Poza tym staram się zapisywać pomysły i pozwalam im dojrzewać, krystalizować się. Kiedy tych pomysłów jest wystarczająco dużo i gdy dostatecznie je przetrawię, przemyślę, wtedy dopiero siadam do pisania i praca ta ma zgoła nie romantyczny, ale racjonalny przebieg.95