Daniel Wyszogrodzki (z książeczki dołączonej do boxu „Syn Marnotrawny”, Pomaton 2004)
Koncert Jacka Kaczmarskiego profesjonalnie zarejestrowany w Chicago w 1983 roku daje najpełniejsze pojęcie o występach artysty w skupiskach polonijnych. Nagranie z 19 i 20 lutego 1983 roku w Sali Audytorium Wright College w Chicago dokumentuje okres pobytu barda w USA i Kanadzie. Repertuar występu jest charakterystyczny w doborze materiału znanego, natomiast wśród pieśni nowych najważniejsze miejsce zajmują utwory wchodzące w skład pierwszego cyklu emigracyjnego, „Zbroja”.
Spośród trzech „wojennych” płyt Kaczmarskiego, dwie – „Sztokholm” i „Chicago” – stanowią zapis jego recitali, jakich setki dawał podówczas w skupiskach polonijnych. Występ w Chicago ukazuje jednak artystę w bardziej „bojowej” formie, natomiast zachowane tu zapowiedzi utworów dokumentują jego relację z publicznością, bez której recital Kaczmarskiego nie mógł być pełny. Oczywiście musimy zrozumieć konieczność wyjaśniania pewnych spraw oczywistych dla polskiego słuchacza – „amerykańska” widownia barda składała się z Polaków, których stan wojenny pozbawił kontaktu z krajem. Stąd na przykład tłumaczenie kim jest Spawacz.
Koncert otwiera seria „przebojów” powszechnie utożsamianych z Kaczmarskim. Modlitwa o wschodzie słońca traktowana jest ciągle jak hymn „Solidarności” (tak samo zresztą, jak i kończące koncert Mury). Dalej następują pieśni zgromadzone na zatrzymanym w produkcji albumie KRZYK: Kasandra, Sen Katarzyny II, Obława. Serie „malarską” reprezentują tu – jakże odmienne w historycznym kontekście, ale jakże aktualne w 1983 roku – Rejtan, czyli raport ambasadora i Czerwony autobus.
Na szwedzkim recitalu zagościł – po raz pierwszy – utwór Świadkowie. Ta pieśń, której rodowód zostaje tu dokładnie przez artystę wyjaśniony, osadzona w koszmarze lat po II wojnie światowej, uderza w sercach słuchaczy znajome struny. Telewizyjny program był doskonale pamiętany przez młodą Polonię. Kontrowersyjne Świadectwo, utwór osadzony w realiach stanu wojennego (powstał w maju 1982 roku w Szwecji), wymaga natomiast szerszego nakreślenia kontekstu, jak również pewnej pomocy „leksykalnej”… „Jaja w kraju nie wyjęte – Solidarność dała ciała, Spawacz gra w bambuko z Glempem, Partia trzyma się na pałach”. Ale w tej niewinnej piosence pojawił się fragment wzbudzający w wielu słuchaczach odruchowe oburzenie: „Koleżanki wychowane/ Nie certolą się na marne, Dają chętnie i na zmianę – Wszystkie bardzo solidarne”. Za wcześnie było na „dotykanie świętości”.
Wyjątkowe miejsce w całej twórczości Kaczmarskiego zajmuje większość utworów nowych wykonanych na koncertach w Chicago. Wszystkie powstały na emigracji w 1982 roku (składając się na – nie utrwalony żadnym zapisem – program „Zbroja”).
Utwór Listy – chętnie stosowana przez artystę forma epistolarna – ukazuje tragiczny konflikt jednostki i totalitarnego systemu w szerszej niż dotąd, bo międzynarodowej perspektywie. Dotyczy losów więzionego kubańskiego poety Armando Valladaresa i heroicznej postawy jego żony, walczącej o wolność męża. Do szczęśliwego skutku, albowiem „choć osobno – jesteśmy silniejsi/ Od kata – oraz od przyjaciół kata. ”
Epitafium dla Brunona Jasieńskiego wpisuje się w trudną serię pieśni „słowiańskich”, kontynuowaną już wkrótce utworem Aleksander Wat (album LITANIA): „A mój port jest w stolicy krasnolicych Azjatów, Gdzie w moździerzu historii nowy utrze się lud, Tam mi Kałmuk otworzy duszę swoją, jak bratu…” Zbrodniczego konfliktu pomiędzy bolszewizmem a kulturą cywilizacji zachodniej dotyczy – pisany „za Norwidem” – Koncert fortepianowy: „Do fortepianu po coś siadał chamie/ Nie wydobędziesz zeń dźwięku rozkazem! Pod pięścią pryśnie kość i klawisz złamiesz! Ale nie zabrzmią dziejowe pasaże”. Najmocniejsze są tu jednak teksty Kaczmarskiego dotyczące bezpośrednich wyborów moralnych Polaków w konfrontacji z władzami PRL.
Dedykowany Andrzejowi Wajdzie utwór Artyści („myśmy dawno wybrali, sen o wierzbie płaczącej sczezł”) dotyczy postaw polskich twórców w obliczu konfliktu wolność/kariera. Najostrzejszym biczem słusznego oburzenia chłosta jednak bard – wymienionych tutaj z nazwiska – intelektualistów, owe salonowe pieski totalitarnej władzy: „Jestem postacią na wskroś tragiczną! Najtrudniejszegom dokonał wyboru: Między obozem dla nieprawomyślnych! A honorami i łaską dworu.” Najciekawsze, że rozpoznamy w tych „niezatapialnych” postaciach osoby publiczne, efektywnie i bez cienia wstydu funkcjonujące w III Rzeczpospolitej (Marsz intelektualistów).
Kluczowym utworem dla tego okresu w działalności autorskiej Kaczmarskiego (warto zauważyć pogłębiający się rozdźwięk pomiędzy repertuarem nowym i wykonywanym – bard czyni konieczne ustępstwa pod adresem publiczności) jest Zbroja. A dlaczego? „Magicznych na niej rytów/ Dziś nie odczyta nikt/ Ale wykuta z mitów/ I wieczna jest jak mit/ Do ciała mi przywarła/ Przeszkadza żyć i spać/ A tłum się cieszy z karła/ Co chce giganta grać”. Dlatego, że w pieśni napisanej w marcu 1982 roku Kaczmarski rozpoczyna demitologizowanie własnej twórczości i własnej osoby. Dlatego, że Zbroja chroni nas nawet, gdy „myśli toną w paranojach”. A to niebezpieczne.
Recital kończy piosenka na bis – Spotkanie w porcie, bezpośrednia adaptacja z Wysockiego (utwór ten znajdzie się po latach w repertuarze płyty BANKIET). Po takim wykonaniu Epitafium dla Wysockiego, jakie Kaczmarski zaprezentował w Chicago, przypomnienie pieśni rosyjskiego barda wydaje się jak najbardziej na miejscu. Natomiast cały koncert CHICAGO LlVE dowodzi, że polski uczeń prześcignął mistrza, zdystansował się do niego i odnalazł własną drogę.
Live – Chicago (Arka Noego)
Wydawnictwo: EMI MUSIC
Nośnik: płyta CD
Numer w katalogu: 3919692 094639196920
Data wydania: 2007
Nadesłał:
Informacje dodatkowe:
- Zapowiedź
- Modlitwa o wschodzie Słońca
- Zapowiedź
- Kasandra
- Zapowiedź
- Rejtan czyli raport ambasadora
- Zapowiedź
- Sen Katarzyny II
- Zapowiedź
- Obława
- Zapowiedź
- Listy
- Zapowiedź
- Epitafium dla Brunona Jasieńskiego
- Zapowiedź
- Przyjaciele
- Młody las
- Zapowiedź
- Świadkowie
- Zapowiedź
- Czerwony autobus
- Zapowiedź
- Marsz intelektualistów
- Zapowiedź
- Koncert fortepianowy
- Zapowiedź
- Świadectwo
- Zapowiedź
- Artyści
- Zapowiedź
- Kołysanka
- Zapowiedź
- Ballada pozytywna
- Zbroja
- Zapowiedź
- Epitafium dla Włodzimierza Wysockiego
- Mury
- Zapowiedź
- Spotkanie w porcie
Live – Chicago (Syn Marnotrawny)
Nośnik: płyta CD
Numer w katalogu: brak danych
Data wydania: 2004
Nadesłał:
Informacje dodatkowe: jest to niekompletna kopia albumu POMOSTu z 1983 roku. Usunięto częściowo zapowiedzi oraz piosenkę „Wigilia na Syberii”
- Zapowiedź
- Modlitwa o wschodzie Słońca
- Zapowiedź
- Kasandra
- Zapowiedź
- Rejtan czyli raport ambasadora
- Zapowiedź
- Sen Katarzyny II
- Zapowiedź
- Obława
- Zapowiedź
- Listy
- Zapowiedź
- Epitafium dla Brunona Jasieńskiego
- Zapowiedź
- Przyjaciele
- Młody las
- Zapowiedź
- Świadkowie
- Zapowiedź
- Czerwony autobus
- Zapowiedź
- Marsz intelektualistów
- Zapowiedź
- Koncert fortepianowy
- Zapowiedź
- Świadectwo
- Zapowiedź
- Artyści
- Zapowiedź
- Kołysanka
- Zapowiedź
- Ballada pozytywna
- Zbroja
- Zapowiedź
- Epitafium dla Włodzimierza Wysockiego
- Mury
- Zapowiedź
- Spotkanie w porcie
Przyjaciele
Nośnik: Kaseta magnetofonowa
Numer w katalogu: 053
Data wydania:
Nadesłał: tmach
Informacje dodatkowe: zawartość identyczna z kasetą OSA; w tytule kasety zaznaczono „Jacek Kaczmarski – 2”; porownać z kasetą „Pijany Poeta” czyli „Jacek Kaczmarski – 1”
Jacek Kaczmarski
Nośnik: kaseta magnetofonowa
Numer w katalogu: ZF 007
Data wydania: brak danych
Nadesłał: thomas.neverny
Informacje dodatkowe: reprint kasety wydanej przez ARP
- Mury
- Rejtan (Rejtan, czyli raport ambasadora)
- Sen Katarzyny II
- Epitafium dla Włodzimierza Wysockiego
- Modlitwa
- Obława
- Pompeja
- Krzyk
- Przyjaciele
- Rozmowa w porcie (Spotkanie w porcie)
- Koncert fortepianowy
- Świadectwo
- Kołysanka
- Zbroja
- Listy
- Świadkowie
- Wigilia na Syberii
Jacek Kaczmarski
Nośnik: kaseta magnetofonowa
Numer w katalogu: ARP 062
Data wydania: brak danych
Nadesłał: Przemysław Lipski (docent)
Informacje dodatkowe: wybór utworów z albumu wydanego przez Pomost plus piosenka „Krzyk” prawdopodobnie z okresu wcześniejszego
- Mury
- Rejtan (Rejtan, czyli raport ambasadora)
- Sen Katarzyny II
- Epitafium dla Włodzimierza Wysockiego
- Modlitwa
- Obława
- Pompeja
- Krzyk
- Przyjaciele
- Rozmowa w porcie (Spotkanie w porcie)
- Koncert fortepianowy
- Świadectwo
- Kołysanka
- Zbroja
- Listy
- Świadkowie
- Wigilia na Syberii
Wigilia na Syberii
Nośnik: kaseta magnetofonowa
Numer w katalogu: brak danych
Data wydania: brak danych
Nadesłał: Plazmonik
Informacje dodatkowe:
- Modlitwa o wschodzie słońca
- Kasandra
- Rejtan (Rejtan, czyli raport ambasadora)
- Sen Katarzyny II
- Wigilia na Syberii
- Obława
- Marsz intelektualistów
- Koncert fortepianowy
- Świadectwo
- Artyści
- Kołysanka
- Ballada pozytywna
- Listy
- Epitafium dla Brunona Jasieńskiego
- Przyjaciele
- Młody las
- Świadkowie
- Czerwony autobus
- Zbroja
- Epitafium dla Włodzimierza Wysockiego
- Mury
- Spotkanie w porcie
Modlitwa o wschodzie słońca
Nośnik: kaseta magnetofonowa
Numer w katalogu: brak danych
Data wydania: 1988?
Nadesłał: Piotr Uba
Informacje dodatkowe: wybór utworów z albumu wydanego przez „Pomost”
- Modlitwa o wschodzie słońca
- Kasandra
- Rejtan (Rejtan, czyli raport ambasadora)
- Sen Katarzyny II
- Wigilia na Syberii
- Obława
- Listy
- Młody las
- Marsz intelektualistów
- Koncert fortepianowy
- Świadectwo
- Artysci
- Kołysanka
- Ballada pozytywna
- Zbroja
Przyjaciele – piosenki stanu wojennego
Nośnik: kaseta magnetofonowa
Numer w katalogu: brak danych
Data wydania: brak danych
Nadesłał: Tomasz Kaczan
Informacje dodatkowe: wybór utworów z albumu wydanego przez „Pomost”
„Windy City” presents Rhythm and Blues extravaganza
Wydawnictwo: Pomost
Nośnik: płyta analogowa
Numer w katalogu: brak danych
Data wydania: 1983
Nadesłał: thomas.neverny
Informacje dodatkowe: Wersja w białej okładce, zafoliowana, z mylącą żółta kartką – tytułem „Windicity presents Rhythm and Blues extravaganza”, przeznaczona do przerzucania do Kraju. Okładka środkowa (po zerwaniu folii i rozłożeniu) taka sama jak w wydaniu w okładce czarno-białej.
- Modlitwa o wschodzie Słońca
- Kasandra
- Rejtan czyli raport ambasadora
- Sen Katarzyny II
- Wigilia na Syberii
- Obława
- Listy
- Epitafium dla Brunona Jasieńskiego
- Przyjaciele
- Młody las
- Świadkowie
- Czerwony autobus
- Marsz intelektualistów
- Koncert fortepianowy
- Świadectwo
- Artyści
- Kołysanka
- Ballada pozytywna
- Zbroja
- Epitafium dla Włodzimierza Wysockiego
- Mury
- Spotkanie w porcie
Chicago luty 83 – live
Wydawnictwo: Pomost
Nośnik: 2 płyty analogowe
Numer w katalogu: brak danych
Data wydania: 1983
Nadesłał: MacB
Informacje dodatkowe: Dwupłytowy album winylowy nagrany podczas koncertów w audytorium Wright College w Chicago, 19 i 20 lutego 1983r.
- Modlitwa o wschodzie Słońca
- Kasandra
- Rejtan czyli raport ambasadora
- Sen Katarzyny II
- Wigilia na Syberii
- Obława
- Listy
- Epitafium dla Brunona Jasieńskiego
- Przyjaciele
- Młody las
- Świadkowie
- Czerwony autobus
- Marsz intelektualistów
- Koncert fortepianowy
- Świadectwo
- Artyści
- Kołysanka
- Ballada pozytywna
- Zbroja
- Epitafium dla Włodzimierza Wysockiego
- Mury
- Spotkanie w porcie