Kwadranse Jacka Kaczmarskiego I

Kwadrans z 1 maja 1988

1. Karmaniola

Witam Państwa. Zestaw piosenek, które przygotowałem na pierwszomajowe święto odbiega z całą pewnością od repertuaru oficjalnych uroczystości , ale ociera się o tematykę związaną z robotniczym świętem i jego rewolucyjną tradycją. Kiedyś, 1 maja był dniem walki o sprawiedliwość społeczną, opłacanej ofiarą krwi. Potem dniem symbolizującym triumf i radość komunistów z przejęcia władzy, a skoro władza się cieszyła to społeczeństwo musiało się cieszyć razem z nią. Od czasu wprowadzenia stanu wojennego w PRL 1 maja ponownie stał się datą symbolizującą walkę o społeczną sprawiedliwość i ofiary tej walki . Pierwsza związana z tym tematem piosenka powstała w 1981 roku, w Polsce. Nosi ona tytuł Karmaniola, gdyż korzysta z muzycznego motywu popularnych pieśni z okresu rewolucji francuskiej. „Karmaniola”.

2. Powódź

Drugi utwór powstał w kilka miesięcy po ogłoszeniu stanu wojennego, wiosną 1982 roku. Jak pamiętamy nie była to nasza wiosna, mimo krzepiącego hasła powstałego podczas zimowej wojny generałów z narodem. Piosenka nosi tytuł „Powódź”

3. Górnicy

Kolejna piosenka z tego samego okresu poświęcona ofiarom wojny jaruzelskiej , to ” Górnicy”, napisana w lutym 1982 roku we Francji, po otrzymaniu wiadomości o tragicznej w skutkach pacyfikacji kopalni ” Wujek” . ” Górnicy” .

4. Wizyta w PRL na zaproszenie rzecznika rządu

I na zakończenie coś nowego. W miniony wtorek rzecznik rządu, Jerzy Urban, wyraził zdanie władz PRL , że pracownicy Polskiej Sekcji RWE mogliby przyjeżdżać, jako turyści, do PRL, aby skonfrontować swoje oczerniające władze komentarze z rzeczywistością Polski naszych czasów. Oto mój komentarz do tego zaproszenia. Wczasy na zaproszenie ministra Urbana.

Kwadrans z 12 czerwca 1988

1. Przyjaciele

Witam Państwa. Dzisiejszy Kwadrans poświęcam spełnieniu części życzeń słuchaczy , którzy , jak piszą, nagrywając programy naszej Rozgłośni , kolekcjonują, przy okazji, moje piosenki i do kompletu brakuje im określonych tytułów. Prośby dotyczą, przede wszystkim, utworów napisanych zaraz po wprowadzeniu stanu wojennego w 1982, które nadawane były w czasach , gdy zagłuszanie utrudniało ich pełny odbiór. Rozpocznę od anegdoty dotyczącej lat ostatniej wojny, opartej na opowiadaniu zasłyszanym w paryskim środowisku emigracyjnym. Nie wiadomo, czy historia jest prawdziwa , ma jednak wymowę symboliczną , uaktualnioną obecnie kampanią wymazywania białych plam. Przyjaciele, albo opowieść o polsko-radzieckim braterstwie broni.

2. Linoskoczek

Drugi utwór, o który proszą słuchacze , nosi tytuł ” Linoskoczek” i dedykowany jest Włodzimierzowi Wysockiemu. Piosenka stanowi swoiste przedłużenie jego utworu pod tytułem „Napięta lina” traktującego, w metaforycznej formie, o walce jednostki z rzeczywistością i przeznaczeniem. Mino , iż jednostka z góry skazana jest na porażkę , na spadnięcie z, napiętej na ogromnej wysokości, liny , zawsze znajduje się ktoś następny, kto podejmuje niebezpieczny i, zdawało by się , próżny wysiłek. Mój ciąg dalszy tej fabuły przedstawia sytuację stanu wojennego , w którym nawet podjęcie indywidualnego ryzyka nie jest dozwolony. „Linoskoczek”.

3. Kołysanka

Kolejny utwór to „Kołysanka”, dedykowana dzieciom internowanych w okresie stanu wojennego. Postawę tych ,często kilkuletnich zaledwie, obywateli PRL ilustruje najlepiej wypowiedź syna jednego z moich znajomych , który po powrocie z przedszkola oświadczył rodzinie z całą powagą : ” No, nasze pokolenie jest dla reżimu stracone” . „Kołysanka”

4. Zbroja

I na zakończenie piosenka, której refren jest sygnałem mojej audycji. „Zbroja”- tym razem w całości.

Kwadrans z 19 czerwca 1988

1.Misja

Witam Państwa. W dzisiejszym Kwadransie chciałbym zaprezentować pięć utworów napisanych na przestrzeni 3 lat, od 1978 do 1981 roku , które mogą służyć za przykład wpływu charakterystycznego wówczas przyśpieszenia czasu polityki na nastroje społeczne , a co za tym idzie na nastroje twórców. Istnieje przecież, coś w rodzaju, pola emocjonalnego społeczeństwa, które podobnie jak pole magnetyczne organizuje zbiorowe odczuwanie według określonego wzoru, charakterystycznego dla danego okresu w życiu społecznym .
Pierwsza z piosenek, napisana w 1978 roku , to jakby przeczucie nadchodzących emocji i konfliktów. Mówi o obowiązkach ludzi świadomych ; obowiązkach, których nie sposób uniknąć , nawet jeśli ich wypełnienie wydaje się niemożliwe . Tytuł piosenki „Misja”.
2. Karmaniola

Kolejny utwór nosi tytuł „Karmaniola” i korzystając z muzycznego i poetyckiego wzoru francuskich piosenek okresu rewolucji odzwierciedla nastroje mas w początkowym, radosnym etapie Solidarności. „Karmaniola”

3. Egzamin

W miarę narastania napięcia pomiędzy społeczeństwem, a władzą, niechętną przemianom, prowokującą konflikty, pojawiła się potrzeba mówienia głosem poważnym i jednoznacznie określającym stanowiska stron. Napisałem wówczas piosenkę pod tytułem ” Egzamin”, wyprzedzając niejako o 3 lata rocznicową okazję 40-lecia PRL. „Egzamin”.

4.Przysięga

Utwór ten utrzymany był jeszcze w nastroju woli godnej obrony własnych przekonań Wkrótce nastrój ten ustąpił poczuciu determinacji , z czasem determinacji rozpaczliwej .Jej wyrazem jest piosenka pod tytułem „Przysięga”

5. Litania

Po 13 grudnia większości uczestników i obserwatorów polskiego sierpnia, który trwał 16 miesięcy, pozostała już tylko refleksja. W moim przypadku przybrała ona formę piosenki zatytułowanej „Litania”.

Kwadrans z 3 lipca 1988

1. Linoskoczek

Witam Państwa. Lipiec jest dla mnie od ośmiu lat miesiącem myślenia o Włodzimierzu Wysockim, człowieku, który w stopniu niemal rodzinnym wpłynął na moje życie i twórczość. Jego śmierć w 1980 roku, na krótko przed hołdem jaki złożył mu Daniel Olbrychski w czasie Przeglądu Piosenki Prawdziwej w Gdańsku , na kilka lat przed gorbaczowowską pierestrojką była literackim prawie potwierdzeniem maksymy, że życie naśladuje literaturę. Pogrzeb pieśniarza , poety i aktora był w zgodnych relacjach wszystkich obserwatorów pierwszą od czasów śmierci Stalina masową demonstracja, setek tysięcy ludzi. Z tym, że Ci, którzy płakali po śmierci dyktatora byli zostawionymi w próżni politycznej dziećmi systemu . Ci, którzy płakali po śmierci Wysockiego byli członkami społeczeństwa , któremu zabrakło wyraziciela ich najprostszych i jednocześnie najistotniejszych prawd i problemów. Kwadrans poświęcony Włodzimierzowi Wysockiemu wypełnią dwie tylko piosenki , obie oparte na jego własnej twórczości. Pierwsza z nich to „Linoskoczek”. Utwór o potrzebie ryzyka jakie podejmuje każdy człowiek pragnący bronić własnych przekonań , wbrew wszelkim okolicznościom , zdającym się sugerować, że obrona ta jest bezcelowa. Owa samotna walka o zasady , bez pewności sukcesu jest cechą romantyków Ale romantycy są na tym świecie niezbędni , gdyż jak pisał kiedyś Juliusz Mieroszewski, sny romantyków urzeczywistniają realiści. „Linoskoczek”.

2. Epitafium dla Włodzimierza Wysockiego

Drugi utwór to „Epitafium dla Włodzimierza Wysockiego” napisany w kilka miesięcy po jego śmierci W piosence tej starałem się zawrzeć , w oparciu o motywy z jego własnej twórczości, całą moją osobistą wiedzę o radzieckiej rzeczywistości, cytaty z wątków powieściowych Izaaka Babla , Jewgienija Jerofiejewa i z rosyjskiego folkloru oraz tę cechę błahej w końcu funkcji społecznej jaką jest funkcja piosenkarza , która czyniła z Wysockiego postać niezwykłą; słowiańską histerię, egzystencjalną szczerość, przepełniającą jego utwory. Nawet, jeśli była to, jak niektórzy krytycy utrzymują, poza Poza ta zawierała istotny sens, którego potwierdzeniem są miliony wielbicieli Włodzimierza Wysockiego w Związku Radzieckim i w państwach odeń zależnych. „Epitafium dla Włodzimierza Wysockiego”

Kwadrans z 10 lipca 1988

1. Artyści

Witam Państwa. Dzisiejszy Kwadrans poświęcony jest piosenkom o wspólnym temacie „Artyści i polityka”. Postawy i zachowania obrońców bezkompromisowości i indywidualnej prawdy o świecie wobec mechanizmów operowania zbiorowościami opartych na kompromisie i naginaniu prawd do grupowych interesów. Problem stary jak sztuka, stary jak władza, obfitujący w sytuacje konfliktowe, zachowania bohaterskie , płaskie lub niejednoznaczne. W naszych czasach, gdy artyści utracili rząd dusz może się wydawać drugorzędny , ale w polskiej tradycji pozostaje problemem symbolizującym przynajmniej upokorzenia jakich doznaje jednostka ze strony systemu totalitarnego i sposoby jakimi może się przed tym bronić. Rozpocznę od piosenki pod tytułem „Artyści”, napisanej w 1982 roku, w Paryżu pod wpływem oczywistego poczucia niewygody , stresu wynikającego z oddalenia od spraw w których się uczestniczyło , na które, jak się wydawało, można jeszcze było mieć jakiś wpływ. „Artyści”.

2. Listy

Po tej gorzkiej prezentacji sfrustrowanego cynizmu sytuacja całkowicie odmienna. Autentyczna historia kubańskiego poety Armando Valladaresa , który po ponad 20 latach ciężkiego więzienia na Kubie, wypuszczony został na wolność. Przez wszystkie te lata żona jego zwracała się do najwybitniejszych postaci życia politycznego naszej planety z prośbą o interwencję u Fidela Castro . Przez długi czas na próżno. W końcu skuteczna okazała się interwencja François Mitteranda . Zbieg okoliczności, ale jakże symboliczny, zrządził, że piosenkę tę napisałem na 3 tygodnie przed wypuszczeniem Valladaresa z więzienia. „Listy”.

3. Epitafium dla Brunona Jasieńskiego

I wreszcie trzecia typowa zależność artysty od polityki – fascynacja. Pokazuję ją na przykładzie losów jednego z czołowych poetów Polski Międzywojennej , Bruno Jasieńskiego, który uwierzywszy w ideały komunizmu udał się do Moskwy, gdzie jako poeta i polityk znalazł się na dworze ówczesnego szefa NKWD Jagody. Gdy Jagoda popadł w niełaskę i, jak się to mówi, zniknął w mrokach historii, jego dwór zniknął wraz z nim. Bruno Jasieński został oskarżony o szpiegostwo i zesłany.

Kwadrans z 24 lipca 1988

1. Ze sceny

Witam Państwa. W trzecim i ostatnim Kwadransie poświęconym zależnościom między artystami a polityką przedstawię piosenki , które poruszają problem manipulacji sztuką dla celów politycznych i wdzierania się polityki w życie twórców, niezależnie od ich woli. Pierwszy utwór traktujący o możliwościach takiego rodzaju manipulacji napisałem jeszcze w 1977 roku. Nosi on tytuł „Ze sceny” i oparty jest na motywach piosenki Włodzimierza Wysockiego

2. Sęp

Drugi utwór poruszający ten sam problem powstał w roku 1981 i zainspirowany był moimi doświadczeniami z występów w kabarecie Jana Pietrzak „Pod Egidą”. Na programy Egidy przychodziło , jak wiadomo, wielu przedstawicieli władz , którzy spotykali się w ciasnych lokalach kabaretu z przedstawicielami niezależnych środowisk intelektualnych i opozycji, zwłaszcza w końcu lat siedemdziesiątych i w okresie Solidarności. Pietrzak zwykł żartować, że jego kabaret staje się w ten sposób swoistą Arką Przymierza. Widok twarzy komunistycznych polityków , znanych raczej z gazet i telewizorów, śmiejących się nie zawsze szczerze z dowcipów na własny temat był nie mniej interesujący niż skecze i piosenki na scenie kabaretu Jedną z takich sytuacji opisałem w piosence pod tytułem „Sęp”.

3. Rublow

I na zakończenie utwór o artyście, któremu przyszło żyć i tworzyć w czasach , gdy konflikty polityczne , przemoc i gwałt, zdawały się zapowiadać koniec świata. Mówię o Andrieju Rublowie, twórcy ikon w XIV –wiecznej Rosji , nękanej najazdami Tatarów i samowładztwem książąt . Rublow usiłuje w świecie pozbawionym zasad i hamulców odnaleźć sens życia w poszukiwaniu Boga poprzez sztukę porządkującą chaos otoczenia. „Andriej Rublow”